Đọc sách cũ
Thay vì mua sách mới thì lúc này mình chỉ đọc lại sách cũ hoặc tìm đọc sách đã xuất bản từ lâu. Mình nghĩ tư tưởng, triết lý, nguyên tắc xưa giờ vẫn vậy, chỉ là cách diễn tả khác đi. Thay vì đọc nhiều ở số lượng, mình muốn đọc chậm, ngẫm nghĩ lại, suy nghĩ nhiều hơn.
Sách mới hiện giờ một phần gây cho mình sự chán nãn do dịch kiểu mì ăn liền, chạy theo lợi nhuận nên chất lượng rất tệ, gần đây nhất là quyển Elon Musk, mình cảm thấy thiệt phí tiền khi mua nó, cuối cùng cũng quay lại đọc bản tiếng Anh.
Mình mua vì muốn ủng hộ, mình nghĩ nếu có lợi nhuận thì sau này sách mới sẽ nhanh có bản tiếng Việt để nhiều người có thể tiếp cận hơn.
Qua trải nghiệm cuộc sống, thành công rồi thất bại, rồi lại thất bại thì khi đọc lại sách cũ mình nhận ra nhiều ý nghĩa mà trước đây mình không thấy. Như gần đây mình đọc lại Lưới trời ai dệt. Lần đầu mình đọc là khoảng 10 năm trước, lúc đó mình cũng thấy hay nhưng giờ đọc lại mình cảm giác như vừa đọc một cuốn sách hoàn toàn mới, không biết là 10 năm trước mình thật sự có đọc Lưới trời ai dệt chưa nữa!? Đôi khi trải qua nhiều biến cố hay vấp ngã thì cảm nhận sẽ thay đổi, sẽ bớt bị "lùa" bởi màu hồng hay nhận ra những giá trị vẫn đúng với hiện tại dù sách 10-20 năm trước.
Sách cũ mang lại giá trị cũng vì sự cạnh tranh. Ngày trước để viết sách hay xuất bản khó khăn hơn bây giờ rất nhiều do thiếu thốn công cụ để viết sách, tiền xuất bản, in ấn cao, rồi còn phân phối...
Vậy còn sách mới thì sao? Bây giờ công cụ hỗ trợ rất nhiều, xuất bản/phân phối sách cũng dễ hơn (online/offline) kéo theo nội dung cũng xuống cấp theo. Ai ai cũng có thể dạy người khác làm thế này, thế kia như người chưa giàu thì thích dạy làm giàu (cười khổ)
Dịch sách cũng vậy.
Lúc xưa thì phải hiểu biết ngôn ngữ, tra cứu thuật ngữ, dẫn chứng, nhiều khi dịch một cuốn nhưng phải đọc nhiều cuốn liên quan để có thể dịch một đoạn cho đúng nghĩa.
Còn bây giờ công cụ hỗ trợ nhiều, đó là còn chưa kể đến sự hỗ trợ của AI nên người dịch đôi khi hời hợt bỏ qua, rồi dịch "word by word" mà nhiều khi làm mình đọc phải cảm thán WTF.
Lỗi một phần cũng do nhà xuất bản hay bên mua bản quyền (mình nghĩ vậy - chưa được kiểm chứng):
Người dịch chắc tay, có kiến thức thì giá cao, thời gian lâu do họ cần sự chỉnh chu nên đôi khi bị loại ra và thay vào người dịch nhanh mà rẻ để cho kịp "trend".
Ôi, quyển Elon Musk dịch "khắm như mắm".
Việc dịch ẩu cũng gây ra tác hại khó lường vì thường sách chỉ có một cơ hội để được dịch. Việc dịch lại rất hiếm khi xảy ra (tất nhiên là có) tuy nhiên thời gian bản mới được dịch (nếu có) xuất hiện thì phải rất lâu so với bản dịch trước đó vì các chi phí mua bản quyền và lợi nhuận... Nên mình hay nói vui: "dịch ẩu cũng là tội ác" vì nó đã gây ảnh hưởng/tác hại cho người đọc và cũng làm bản dịch tốt (ít/không có) cơ hội xuất hiện.
Cũng bởi vậy mình đọc sách cũ, ít mua sách mới.
Sách cũ: sách được xuất bản lâu rồi.
Sách mới: sách vừa mới xuất bản trong vài năm gần đây.
Không liên quan độ cũ và mới của giấy.